ایران گرفتار در تله محیط زیست؛ روایت هایی هولناک از وضعیت محیط زیست کشور
تاریخ انتشار: ۱۶ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۱۳۴۷۵
عصر ایران؛ سجاد بهزادی - نشانه های زیادی هست که با صراحت به ما می گوید ایران امروز، در تله محیط زیست گرفتار شده است. آمارها در حوزه های محیط زیست نشان دهنده ابر بحران در کشور است. روایت ها هولناک هستند و همه چیز به چشم می توان دید. پرسش اساسی اما این است که آیا نظام حکم رانی در جمهوری اسلامی، عمق فاجعه و خطر پیش رو را می تواند بفهمد و اگر می فهمد آیا می تواند کاری از پیش ببرد؟
نشانه های بحران را به استناد آمارهای رسمی از سوی مقامات که همگی طی یک سال گذشته در رسانه ها منتشر شده است را با هم مرور می کنیم و در نهایت یک نتیجه گیری کوتاه از مسئله خواهیم داشت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
یک روز نیست که هشدار و یا خبری در زمینه فرونشست زمین در ایران منتشر نشود. بلایی که مانند خوره به جان زمین افتاده است.
۴۹ درصد مردم ایران در معرض فرونشست زمین قرار دارند. مساحت تقریبی پهنههای فرونشستی کشور حدود ۱۸۵،۰۰۰ کیلومتر مربع برآورد میشود. همچنین تعداد جمعیت در معرض خطر فرونشست زمین در کشور حدود ۳۹ میلیون نفر تخمین زده شده است. بیشترین خطر فرونشست متوجه تهران، خراسان رضوی و اصفهان است.
بر اساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس نیز فرونشست در کشور پنچ تا هفت برابر متوسط جهانی و با نرخ ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر در سال رخ میدهد. فرونشست زمین در ایران ۱۵ برابر سطح بحرانی اعلامشده از سوی اتحادیه اروپاست. ۷۰ درصد دشتهای کشور درگیر پدیده فرونشست هستند و از ۶۰۹ دشت ایران ۴۰۹ دشت به مرحله بحرانی رسیده و توسعه بهرهبرداری از منابع آب زیر زمینی در آنها ممنوع شده است.
یک مقام سازمان نقشهبرداری کشور می گوید" ۱۴ کلانشهر کشور درگیر فرونشست زمین هستند. بالاترین نرخ فرونشست مربوط به استان کرمان است.براساس آمار وزارت نیرو، ۷۰ درصد دشتهای کشور بحرانی است که ناشی از سوءمدیریت است. در ارزیابیها، ۲۴۵ منطقه فرونشست شناسایی شده است که ۳۰ درصد آنها دارای سرعت بالای فرونشست هستند."
فرونشست زمین تنها مخصوص استان های ذکر شده نیست و مدام خبری تازه منتشر می شود که منطقه جدیدی از کشور گرفتار فرونشست شده است.مطابق آمارهای رسمی ۷۰ درصد استانها درگیر فرونشست شدهاند.
شاید صریح ترین اظهار نظر در این زمینه تا کنون، عیسی کلانتری رئیس محیط زیست دولت روحانی داشته است. او در مصاحبه ای با روزنامه اعتماد گفته بود "اصلیترین مشکل کشور، آب است؛ دشمن میخواهد منابع آبی این سرزمین تمام شود. وقتی منابع آب تمام شود، کشور تسلیم شده است.بحران آب درجه اول مساله کشور است؛ این موضوع کشور را ویران میکند."
آمارها و تجربه های چند سال گذشته در چند استان کشور برای نمونه به ما می گوید جنگ آب و ناامنی در این زمینه هرگز دور از ذهن نیست. عمق چاههای آب در استان یزد به ۱۲۰ متر رسیده است. افت سطح آب در این استان به ۴۰ تا ۵۰ سانتیمتر در سال رسیده است و در شرایط فعلی در یکی از شهرهای این استان ۳۰۰ لیتر بر ثانیه کمبود آب وجود دارد.
بحران آب کشور ما در مقایسه با دیگر کشورهای جهان، نشان از یک فاجعه ترسناک دارد. در حالی که میزان برداشت آبهای زیرزمینی در دنیا ۶۰ درصد است، این میزان در ایران ۹۰ درصد اعلام شده است. کسری آبخوانهای کشور نیز در سال گذشته حدود ۱۴۳ میلیارد مترمکعب بوده است. از ۶۰۹ محدوده مطالعاتی آبخوان، ۴۱۰ محدوده وارد وضعیت ممنوعه و ممنوعه بحرانی شدهاند.
با مرگ آبخوانها نیز باید منتظر افزایش نرخ فرونشست زمین باشیم. وضعیتی که نشان از ادامهدار بودن بحران آب در ایران میدهد. بحران آب سبب شده است که پوشش گیاهی نیز در کشور ما به شدت آسیب ببیند.
رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با تاکید بر حفظ پوشش گیاهی و حفاظت از منابع طبیعی کشور، گفته است" بر اساس مطالعات انجام شده در صورتی که کشور با سرعت فعلی به سمت خشکسالی حرکت کند، ایران در سال ۲۰۴۰ جزو ۱۹ کشور خشک دنیا خواهد شد."
سومین بحران؛ گرم تر شدن هوا در ایرانبر اساس گزارش جهانی ریسکهای مجمع جهانی اقتصاد در سال ۲۰۲۳، آبوهوای شدید بهعنوان دومین خطر بزرگ جهان در دو سال آینده و سومین خطر بزرگ در ۱۰ سال آینده رتبهبندی شده است. بزرگترین خطر در ۱۰ سال آینده به عنوان یک شکست در کاهش تغییرات آبوهوایی است.
رئیس سازمان هواشناسی کشور نیز اعتقاد دارد که" سرعت افزایش دما در ایران ۲ برابر میانگین جهانی است.روند گرمایش فعلی زمین در ۱۰ هزار سال گذشته بیسابقه است. میانگین افزایش دما در ایران با سرعتی دو برابر روند جهانی پیش میرود.با کاهش قابل توجه انتشار گازهای گلخانهای، دمای سالانه میانگین جهانی میتواند به دو درجه سانتیگراد یا کمتر محدود شود.
در ۳۰ سال گذشته روند افزایش دما، کاهش بارش، افزایش تبخیر و افزایش خشکسالی در کشور به علت تغییرات اقلیمی رخ داده که تبعات زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی داشته است." هوا هر سال گرم تر می شود، سطح ایستایی آبهای زیرزمینی در طول یک دهه گذشته حداقل ۱۰ متر کاهش یافته است و بسیاری از نقاط کشور چهره ای بیابانی به خود گرفته است.
سخن آخر؛ ایران گرفتار در تله محیط زیستروایت هایی هولناک از وضعیت محیط زیست کشور به استناد آمار را با هم مرور کردیم. آمارهای آمده در متن، تنها بخش بسیار کوچکی از وضعیت بحران است. پیامدهای این بحران نیز در حوزه های متخلف می توان تحلیل کرد. خطر ناامنی بزرگ ترین دستاورد این بحران می تواند باشد. ناامنی در حوزه های غذا، آب و حتی درمان هرگز شوخی نیست.
احساس این نوع ناامنی ها حتی می تواند بدتر از خود ناامنی باشد. بعنوان مثال در سال ٩٣ و در اوج خشکی دریاچه ارومیه؛ مردم آن سامان احساس ناامنی شدیدی داشتند.
احساس ناامنی درست بود و به قول عیسی کلانتری، رئیس وقت محیط زیست؛ فشار خون مردم منطقه یکدهم بالا رفت و سرطان پوست در حیوانات منطقه ۲۰ برابر شد.اگر دریاچه به طور کامل خشک شود به اختلاف درجه حرارت تابستان و زمستان ۷ درجه اضافه میشود، این ۷ درجه معلوم نیست چه اثری روی ژنتیک انسان، و حیوان و گیاه و میکروب میگذارد، چه جهشهایی را ما خواهیم داشت؟
ما در تله محیط زیست گرفتار شده ایم و نظام حکم رانی ما نمی تواند مانند برخی دیگر از پدیده ها دستوری با این چالش برخورد کند. ما هر روز شاهد فاجعه ای تازه هستیم و ابعاد این فاجعه بیش از هر زمان به ما نزدیک تر است. بودجه هایی که برای رهایی از این بحران هزینه می شود نیز بسیار ناچیز است و گویی دولت ها همچنان درک ضعیفی از بحران های زیست محیطی دارند.
دولت به ریاست سیدابراهیم رئیسی در لایحه بودجه سال جاری تنها ۳۷۱۳ میلیارد تومان برای سازمان حفاظت محیطزیست این کشور اختصاص داد. این درحالی است که مرکز برنامه و بودجه این سازمان با اشاره به بحرانهای چندین ساله از قبیل آلودگی هوای کلانشهرها، گردوغبار، ریزگردها، خشکسالی و کمآبی تاکید دارد که بودجه محیط زیست در سال ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۱، باید حداقل ۵ برابر میشد.
تفاوت معنادار بودجه محیط زیست کشور با برخی دیگر از سازمان ها و نهادها سبب شده است که برخی از تحلیل گران بر این باور باشند که سمت وسوی بودجه در ایران بیش از آنکه آرام بخش و امیدوار کننده باشد، تنش زاست و اراده ای جدی جهت حل برخی بحران ها از جمله بحران های زیست محیطی وجود ندارد.
منبع: عصر ایران
کلیدواژه: ایران محیط زیست تله محیط زیست فرونشست زمین سال گذشته بحران آب بحران ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۱۳۴۷۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تدوین برنامه یکساله برای اجرای قانون هوای پاک
رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: برنامهای یکساله برای اجرای قانون هوای پاک و کاهش آلودگی هوا در حال تدوین است و مراحل نهایی آن در ماه جاری به اتمام میرسد.
به گزارش ایسنا، علی سلاجقه در یک برنامه تلویزیونی با بیان اینکه نمایندگان نقش اساسی در رسیدن کشور به اهداف کلان را دارند، از آنان خواست با توجه به اینکه قانونگذار هستند در ابتدای کارشان به شهرستان خود به عنوان یک کشور نگاه نکنند و شهرستان خود را به عنوان پازل و چینش نهایی کشور ببینند.
وی با بیان اینکه اگر دید، دید ملی باشد، نماینگان، شهرستان خود را کنار سایر بخشهای کشور می بیننند، افزود: تمام شهرستانها باید نسبت با هم مراوده داشته باشند و قرار نیست تمام نیازهای یک شهرستان درون آن شهرستان مرتفع شود. به عنوان مثال همه ما دوست داریم در شهرستانمان پالایشگاه، پتروشیمی و نیروگاه، زیرساخت های معدنی باشد اما باید براساس توان اکوسیستمی که مبنای محیط زیستی کشور است و در نظر گرفتن توان بوم شناختی برای حفظ و ارتقای شهرستان تلاش کنیم که در نهایت نیازهای سایر شهرستانها و کشور تامین شود.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه اظهارکرد: در ۱۰ سال آینده از ۱۰ مخاطره اول جهان، شش مخاطره بهطور مستقیم محیط زیستی است و دو مخاطره دیگر ارتباط غیرمستقیم به محیط زیست دارد.
سلاجقه اظهار امیدواری کرد: رویکرد نمایندگان مجلس دوازهم بهگونهای باشد که کشور و محیط زیست حفظ شود و به عنوان پشتوانه اصلی تولید پایدار کشور قرار گیرد.
وی در ادامه به وضعیت دریاچه ارومیه پرداخت و گفت: سال قبل یک نقشه از جمهوری اسلامی منتشر شد که در آن دریاچه ارومیه محو شده بود این در حالیست که قبل از بارشهای بهمن و اسفند سال گذشته با اقدامات انجام شده از سوی سازمان، ۱۱ تالاب اقماری دریاچه ارومیه شرایط مناسب داشتند، یعنی با وجود اینکه خشکسالی شرایط بدی را در کشور از لحاظ کم بارشی ایجاد کرده بود، حیات وحش ۱۱ دریاچه در همان منطقه ساکن شدند زیرا وضع منابع آب در قالب پسابها مدیریت شده بود و آبشخورها باعث شد حیات وحش آنجا ماندگار شود.
رییس سازمان حفاظت محیط زیست اضافه کرد: حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد میانگین بارشها نسبت به سال قبل افزایش پیدا کرد و میانگین حجم دریاچه سدها حدود ۵۵ درصد تا ۶۰ درصد نسبت به سال گذشته بیشتر شد و خوشبختانه رهاسازی آب سدها نیز صورت گرفت.
وی با اشاره به اینکه رهاسازی آب سدها در زمان مناسب یعنی زمانی که کشاورزان به آب نیاز نداشتند انجام شد، افزود: این کار باعث شد در سال جاری مردم در دریاچه ارومیه قایق سواری کنند و آب دریاچه ارومیه تقریبا ۱.۶ میلیارد مترمکعب یعنی یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون متر مکعب//// افزایش پیدا کرد که نسبت به سال قبل از آن دو برابر شد و امیدواریم با بارشهای بهار امسال این میزان تقویت شود و دریاچه روزهای خوشی را تجربه کند.
سلاجقه با بیان اینکه در اصل ۵۰ قانون اساسی موضوع حفظ محیط زیست برعهده آحاد مردم است، ادامه داد: مردم آذربایجان غربی دیدند چه اتفاقاتی برای دریاچه ارومیه افتاد و یک پهنه آبی که خدمات بسیار زیادی از بعد محیط زیستی به آنها ارائه می داد تبدیل به پهنه نمکی شد که همه ارکانشان را با مشکل مواجه میکند بنابراین از مردم و از استان های پنج گانه که در حوزه آبخیز ۵۰۰ میلیون هکتاری دریاچه ارومیه نقش دارند، خواهش می کنم در نحوه صحیح مصارف منابع آب کمک کنند.
وی گفت:دولت اواخر سال قبل ستاد ملی دریاچه ارومیه را به ریاست معاون اول و دستگاههای متولی تشکیل داد و برنامههای نرم افزاری را در دستور کار قرار داد تا در نهایت آینده خوبی برای دریاچه ارومیه بینیم.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه سازمان محیط زیست یک دستگاه حاکمیتی نظارتی است که باید سایر دستگاه های کشور را بر اساس قانون مواخذه کند، افزود: این سازمان وظیفه ارزیابی، ارائه گزارش و پایش بر مبنای قانون را برعهده دارد. سال گذشته کارهای خیلی خوبی انجام شد و طبق دستور رییس جمهوری سازمان محیط زیست در بحث کاهش آلودگی هوا مکلف شد گزارش خود را به نحوی تنظیم کند که دستگاهها عملکردشان شفاف باشد.
وی اضافه کرد: از زمان دستور رئیس جمهوری نشستها با حضور معاونان دستگاههای ذیربط برگزار و مجموعه برنامه یکساله برای آن تدوین آماده شده و مراحل نهایی در فروردین ماه تمام میشود. براساس آن مشخص میشود دستگاهها در بعد اجرای قانون هوای پاک طی یک سال آتی چه کاری باید انجام دهند، مبلغ اعتباری مورد نیاز برای این کار چقدر است و محل تامین چگونه است؟
سلاجقه ادامه داد: واقعیت این است در همه مباحث و بخصوص بحث گردوغبار وزارت جهاد کشاورزی باید کارهای خود را به نحو مطلوب انجام دهد. در مسئله سوخترسانی وزارت نفت باید وظیفه خود را انجام دهد. سال قبل ۱۰ پالایشگاه کشور در زمینه سوخت، بهینه سازی و کیفی سازی ارزیابی و وارد کار شدند. بحث قانون هوای پاک را با یک رویکرد مناسب پیش می بریم خوشبختانه دستگاه هایی که در ردیف اول تا چهار آلایندگی بودند الان پای کار آمدهاند و امیدواریم سال جاری هم این روند ادامه داشته باشد.
وی به بحث تغییر اقلیم اشاره کرد و گفت: اصلی ترین چالش دنیا و کشور ما بحث تغییر اقلیم است. سازمان محیط زیست کشور مرجع ملی تغییر اقلیم است. درهمین رابطه ماده ۲۲ الحاقی به برنامه هفتم در بحث تغییر اقلیم براساس بند ۷ سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری است و سازمان محیط زیست را مکلف به تدوین برنامه سازگاری تغییر اقلیم کرد.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه این سازمان «هاب» تغییر اقلیم کشور را پژوهشکده حفاظت محیط زیست و توسعه پایدار کشور تعیین کرده است، افزود: امسال سعی می کنیم بهصورت منطقهای کشورهای منطقه را هم درگیر کنیم و از تمام ظرفیت های کشور استفاده می کنیم تا سازگاری با تغییر اقلیم به عنوان اصل کلی در دستگاهها شناخته شود و با حداقل خسارت کشور را مدیریت کنیم.
سلاجقه در ادامه به نجات خلیج گرگان به عنوان دستاورد بزرگ محیط زیست کشور اشاره کرد.
وی ادامه داد: ۱۵ عملیات برای آن دیده شده که بحث لایروبی یکی از آن مباحث بود. در حالتهای مختلف شرایط مختلف را دیدیم یعنی اگر دریای خزر پیشروی یا پسروی کرد، چه اتفاقی میافتد؟ اگر در ۲۹ متری عقب نشینی کرد بحث پمپاژ آب از دریا را دیدیم بنابراین همه زیرساخت ها آماده شده تا این خلیج در تراز کنونی بماند، شرایط آن بهبود یابد و معیشت پایدار ایجاد کند.
سلاجقه در پایان از بقیه دستگاه هایی که باید در موضوع آشوراده مشارکت کنند خواست اقدامات خودرا جدی بگیرند چرا که سازمان پیگیری می کند تا مردم ماحصل این دستاوردها را ببینند.
انتهای پیام